Onze partners
Menu
Er bestaan verschillende mogelijkheden om de evolutie van arbeidsongevallen in de bouw te volgen. Traditioneel worden de frequentie- en ernstgraden van Fedris gehanteerd, omdat ze een gedetailleerd zicht geven op de arbeidsongevallen in de bouwsector met zijn specifieke economische activiteiten. Deze cijfers worden echter met de nodige vertraging gepubliceerd (de recentste cijfers die momenteel beschikbaar zijn, dateren van 2019).
Daarom heeft Constructiv bijkomend eigen parameters ontwikkeld op basis van gegevens uit de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid*, waardoor we beschikken over recentere indicatoren, nl. de cijfers voor 2020.
Fedris stelt de onderstaande cijfers over arbeidsongevallen in het algemeen en specifiek voor de bouwsector ter beschikking en beschouwt daarbij de bedrijfsactiviteiten die onder de NACE-codes 41, 42 en 43 vallen, als de bouwsector.
Fedris verschaft absolute cijfers, maar eveneens een frequentie- en ernstgraad. Aan de hand van deze parameters kunnen arbeidsongevallencijfers genuanceerder bekeken worden. Zo kan het aantal arbeidsongevallen in absolute cijfers sterk dalen, maar als de werkgelegenheid bijvoorbeeld evenredig is gedaald, verandert er in wezen niets aan het arbeidsongevallenrisico. De combinatie van de beide graadmeters maakt het mogelijk de arbeidsongevallencijfers beter te duiden.
* Recentst beschikbare cijfers: 2019
Het aantal arbeidsongevallen in de privésector heeft lang een dalende trend gekend. Sinds 2016 viel opnieuw een lichte stijging te constateren, die zich echter niet doorzette in 2019. In 2010 waren er 178.499 arbeidsongevallen. In 2015, het laagste punt van de afgelopen jaren, bedroeg het aantal arbeidsongevallen 137.219. In 2019 was er een lichte daling van 147.124 naar 146.507 ongevallen.
In de bouwsector houdt de consequent dalende trend echter wel aan. In 2012 bedroeg het aantal arbeidsongevallen nog meer dan 19.000, in 2019 werden 14.320 arbeidsongevallen opgetekend.
Bron: Fedris
Arbeidsongevallen kunnen aan verschillende oorzaken te wijten zijn, maar globaal gezien zijn ze in de privésector meestal het gevolg van:
Samen zijn deze vijf oorzaken goed voor 41% van alle arbeidsongevallen.
In de bouwsector zijn de vijf meest voorkomende oorzaken identiek, en zijn deze samen goed voor 42% van alle arbeidsongevallen.
Een arbeidsongeval kan verschillende gevolgen hebben: het kan zonder gevolg blijven, er kan sprake zijn van een tijdelijke arbeidsongeschiktheid en in bepaalde gevallen leidt het helaas tot een blijvende arbeidsongeschiktheid of zelfs een overlijden.
In de privésector blijft 43,1% van de arbeidsongevallen zonder gevolg en heeft 56,9% van de arbeidsongevallen dus wel een gevolg. Bijna 10% heeft zelfs een blijvend of dodelijk gevolg.
Het is duidelijk dat werken in de bouwsector een groter risico met zich meebrengt: een derde van de arbeidsongevallen blijft zonder gevolg, wat betekent dat 67,2% leidt tot een of andere vorm van arbeidsongeschiktheid.
Ten opzichte van 2018 zijn deze verhoudingen in de privésector onveranderd gebleven. In de bouwsector zijn er lichte verschuivingen te noteren:
Bron: Fedris
De frequentiegraad
is de verhouding van het totale aantal ongevallen met een volledige ongeschiktheid van ten minste een dag of de dood tot gevolg, met het aantal uren blootstelling aan het risico, vermenigvuldigd met 1.000.000.
Het aantal uren blootstelling aan het risico wordt berekend aan de hand van het aantal gewerkte dagen op jaarbasis, zoals vastgesteld door de RSZ. Dat aantal werkdagen wordt omgezet in voltijdse equivalenten (VTE’s), vermenigvuldigd met 7,6 (aantal werkuren per dag) en met 229 (aantal werkdagen per jaar).
De werkelijke ernstgraad
is de verhouding van het aantal werkelijk verloren kalenderdagen ingevolge arbeidsongevallen tot het aantal uren blootstelling aan het risico, vermenigvuldigd met 1.000.
In de eerste grafiek wordt de evolutie van de frequentiegraad van zowel de privésector als de bouwsector weergegeven. De grafiek toont duidelijk aan dat er in de bouwsector een beduidend groter risico op een arbeidsongeval bestaat, maar het is zeker bemoedigend dat de frequentiegraad sterk blijft dalen.
In de tweede grafiek wordt de evolutie van de werkelijke ernstgraad weergegeven voor de bouwsector. Ondanks een lichte stijging in 2018 geeft deze grafiek voor de laatste jaren toch vooral een dalende trend weer.
Bron: Fedris
Bron: Fedris
De onderstaande tabel bevat een overzicht van de frequentie- en ernstgraden voor de verschillende economische activiteiten van de bouwsector. Er zijn concrete verschillen merkbaar tussen de verschillende economische bouwactiviteiten.
| NACE Code | Sector | Frequentiegraad | Ernstgraad | Totale ernstgraad |
|---|---|---|---|---|
|
41 |
Bouw van gebouwen |
34,35 |
1,21 |
5,18 |
|
41.1 |
Ontwikkeling van bouwprojecten |
8,46 |
0,25 |
0,99 |
|
41.2 |
Burgerlijke en utiliteitsbouw |
35,86 |
1,27 |
5,43 |
|
42 |
Weg- en waterbouw |
27,51 |
0,99 |
4,16 |
|
42.1 |
Bouw van wegen en spoorwegen |
32,96 |
1,15 |
5,03 |
|
42.2 |
Bouw van civieltechnische werken |
26,33 |
1,04 |
3,58 |
|
42.9 |
Bouw van andere civieltechnische werken |
15,09 |
0,48 |
2,86 |
|
43 |
Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden |
30,65 |
1 |
4,43 |
|
43.1 |
Slopen en bouwrijp maken van terreinen |
33,91 |
1,23 |
6,04 |
|
43.2 |
Elektrische installatie en loodgieterswerk |
25,2 |
0,73 |
2,96 |
|
43.3 |
Afwerking van gebouwen |
32,1 |
1,04 |
4,26 |
|
43.9 |
Overige gespecialiseerde bouwactiviteiten |
39,78 |
1,48 |
7,52 |
|
|
Bouwsector |
31,05 |
1,05 |
4,59 |
|
|
Privésector |
15,27 |
0,41 |
1,58
|
De arbeidsongevallencijfers van Fedris tonen aan dat het absolute aantal arbeidsongevallen in de bouwsector opnieuw licht daalde, maar tegelijkertijd zien we dat de risicograad in de bouwsector nog steeds hoger ligt dan in de privésector. Een arbeidsongeval in de bouwsector leidt helaas vaker tot een zekere mate van arbeidsongeschiktheid.
Het is echter belangrijk om niet enkel naar de absolute cijfers te kijken, maar deze ook af te wegen tegen de economische activiteit, want dan blijkt dat ook de frequentiegraad en de werkelijke ernstgraad een dalende tendens blijven kennen.
Via de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (DmfA) heeft Constructiv onrechtstreeks* inzage in de arbeidsongevallencijfers via een analyse van code 60: arbeidsongeschiktheid door arbeidsongevallen vanaf dag 31.
Op basis hiervan berekent Constructiv drie parameters voor de arbeidsongevallencijfers: de frequentiemeter arbeidsongevallen (FA), de verletmeter arbeidsongevallen (VA) en de globale verletmeter (GV).
(aantal arbeiders met een arbeidsongeval met minstens 30 kalenderdagen arbeidsongeschiktheid) x 10.000
_______________________________________________________________
aantal gewerkte dagen
De grafiek toont de evolutie van de frequentiemeter arbeidsongevallen in België, met een algemeen dalende trend. In 2018 zien we een eenmalige opwaartse knik, waarna de curve weer consequent naar beneden gaat.
Bron: Constructiv
(aantal dagen werkverlet ten gevolge van arbeidsongevallen met minstens 30 kalenderdagen arbeidsongeschiktheid) x 10.000
_______________________________________________________________
aantal gewerkte dagen
De grafiek toont de evolutie van de verletmeter arbeidsongevallen in België: de langdurige afwezigheid ten gevolge van arbeidsongevallen bleef lang min of meer constant, maar neemt sinds 2018 weer toe.
Bron: Constructiv
(aantal dagen werkverlet ten gevolge van een arbeidsongeschiktheid van minstens 7 dagen) x 10.000
_______________________________________________________________
aantal gewerkte dagen
De grafiek toont een evolutie van de globale verletmeter in België: de afwezigheid ten gevolge van een arbeidsongeschiktheid (ziekte of arbeidsongeval) kent een stijgende trend.
Bron: Constructiv
De gegevens van Constructiv bevestigen een aantal trends die ook uit de gegevens van Fedris bleken. Ongevallen zijn minder frequent en de sector wordt veiliger, maar desalniettemin zien we in de parameters van Constructiv dat, als er een arbeidsongeval gebeurt, de ernst van deze ongevallen en de (vooral langdurige) arbeidsongeschiktheid als gevolg van het arbeidsongeval toenemen.
Om zowel het aantal arbeidsongevallen als de ernst ervan verder terug te dringen, hanteert Constructiv een geïntegreerde aanpak. In eerste instantie wordt er ingezet op een brede sectorale sensibilisering en informatieverstrekking. Vervolgens wordt de ondersteuning aan bouwbedrijven concreter uitgewerkt tijdens de bouwplaatsbezoeken die onze adviseurs op het terrein uitvoeren en waarbij acties en adviesverlening afgestemd kunnen worden op de realiteit van bouwwerven.
Een van onze kerntaken is welzijnsadvies verlenen aan werkgevers en werknemers van bouwbedrijven. Dat gebeurt in vele gevallen in het kader van bouwplaatsbezoeken. Tijdens deze bezoeken worden veiligheidsaspecten besproken en worden eventuele vaststellingen van tekortkomingen gedaan die ter plaatse worden overlopen met de werfverantwoordelijke, de werknemers en hun vertegenwoordigers, en in sommige gevallen met de directie of de preventieadviseur.
Na een werfbezoek worden de vaststellingen verwerkt en ontvangen werkgevers een adviesverslag waarin de vastgestelde tekortkomingen werden vertaald naar adviezen (waar mogelijk verduidelijkt aan de hand van een foto). Zo werden in 2020 10.000 bouwplaatsbezoeken afgelegd, een stijging met 2.000 tegenover 2019.
Met deze 10.000 bouwplaatsbezoeken werden 3.100 bouwbedrijven bereikt, aan wie 7.000 afgewerkte adviesverslagen werden bezorgd die 80.000 concrete adviezen bevatten. Deze adviezen worden in een adviesverslag onderverdeeld in dertien rubrieken, zodat de aannemers een duidelijk beeld krijgen van de aard van de vaststellingen.
Bijna driekwart van de adviezen had betrekking op vijf van de dertien rubrieken, meer bepaald: administratieve documenten, collectieve uitrusting voor werken op hoogte, omgeving, materiële werfinrichting en gezondheid en geschiktheid. Hierbij valt vooral te noteren dat de laatste categorie (10,5% van de adviezen in 2020) in 2019 slechts goed was voor 0,4% van het totaal.
Deze stijging is uiteraard volledig toe te schrijven aan adviesverlening met betrekking tot de coronapreventiemaatregelen. Het aandeel van adviezen over administratieve documenten woog in 2020 dan weer beduidend minder zwaar door (daling van 22,5% naar 17,4%).
Op basis van de vastgestelde tekortkomingen op een bouwplaats doen onze welzijnsadviseurs aanbevelingen over eventuele bijkomende acties die bouwbedrijven moeten nemen. Deze acties monden in vele gevallen uit in regio-overschrijdende bouwplaatsbezoeken aan een welbepaald bouwbedrijf. Na analyse van de vaststellingen voor dit bouwbedrijf in de verschillende regio’s worden tijdens deze bezoeken een aantal specifieke aandachtspunten naar voren geschoven.
Deze gecoördineerde bezoeken worden in de meeste gevallen gevolgd door een bedrijfsbezoek om het algemene preventiebeleid van het bouwbedrijf te optimaliseren. In 2020 waren er 2.710 van deze bedrijfsbezoeken.
Bedrijfsbezoeken kunnen een grote impact hebben op het algemene preventiebeleid van bouwbedrijven: de adviezen die onze regionale adviseurs verlenen rond het preventiebeleid, kunnen samen met het bedrijf worden omgezet in een concreet actieplan.
Door deze dubbele aanpak (de focus op concrete vaststellingen in het kader van bouwplaatsbezoeken en de focus op het algemene preventiebeleid van bouwbedrijven via bedrijfsbezoeken) wordt welzijn niet enkel reactief, maar ook proactief en duurzaam bevorderd.
Bron: Constructiv
Bron: Constructiv
Uit deze grafiek blijkt dat een bedrijfsbezoek in 2020 vaak gericht was op het algemene preventiebeleid of het maken en/of opvolgen van een actieplan op maat voor het bouwbedrijf.
Tijdens de bezoeken van onze welzijnsadviseurs worden ook regelmatig specifieke aandachtspunten* gehanteerd die voortvloeien uit de sensibiliseringscampagnes die Constructiv organiseert voor de bouwsector.
| Campagne | Bureelbezoek | Werfbezoek | Totaal |
|---|---|---|---|
|
Corona |
634 |
4.357 |
4.991 |
|
Veilig werken op hoogte |
46 |
678 |
724 |
|
Asbest |
199 |
380 |
579 |
|
Virtueel bezoek in het kader van corona |
199 |
380 |
579 |
|
Sensibilisering verhoogd risico (Fedris) |
191 |
5 |
196 |
|
Kwartsstof |
27 |
155 |
182 |
|
Duaal leren |
43 |
45 |
88 |
|
Wegenwerken |
5 |
14 |
19 |
|
Afbouwwerken |
3 |
12 |
15 |
|
Werken op hoogte |
4 |
8 |
12 |
|
Lever veilig |
1 |
|
1 |
|
Steenkappers |
1 |
|
1 |
